تصور موهای سر خود یک عادت رایج است، اما در واقعیت، موها تقریباً در تمام بخشهای بدن وجود دارند. موهای سالم و زیبا نقش مهمی در تعاملات اجتماعی، روحی و روانی فرد ایفا میکنند و تغییرات غیرطبیعی در حجم موها ممکن است باعث بروز مشکلاتی در انسان شوند.
موها دارای دو بخش اصلی هستند. اولین بخش، ساقه مو است که بخش خارجی مو را تشکیل میدهد. دومین بخش، ریشه مو است که درون مو در قسمتی از پوست سر قرار دارد.
ریشه مو درون فولیکول قرار دارد که مانند یک لوله درون پوست سر قرار دارد. وقتی مو رشد میکند، از فولیکول خارج شده و روی پوست سر قابل مشاهده است. موهایی که روی پوست سر مشاهده میشوند، از سلولهای مرده تشکیل شدهاند و بریدن آنها دردناک نیست.
در کنار فولیکول مو، غده چربی وجود دارد که چربی تولید شده توسط این غده باعث درخشندگی و مقاومت نسبی مو میشود. در برخی از افراد، در دوران بلوغ، تولید چربی توسط این غده افزایش مییابد و فرد باید موهای خود را به طور مکرر شستشو دهد. در برخی از افراد، این تولید چربی به صورت ارثی بیش از حد است.
هر موی سر بین 2-6 سال رشد کرده و سپس رشد آن متوقف شده و می ریزد و موهای جدید از داخل فولیکول رشد کرده و جایگزین می شود .در واقع تعداد فولیکولها از زمان تولد ثابت است و دیدن موی جدید تنها نشانه رشد مو می باشد.
ساقه مو از سه لایه اصلی تشکیل شده که عبارت است از لایه میانی یا مغز مو ، کورتکس مو یا قسمت اصلی که بیشترین حجم مو را پدید می آورد و کوتیکول مو که خارجی ترین لایه مو است .در بخش خارجی کوتیکول مو یک لایه روشن و ظریف وجود داردکه محتوی سولفور بوده و نقش به سزایی در حفاظت از مو در برابر آسیب های شیمیایی و فیزیکی دارد.
زیبایی و سلامت موها، علاوه بر جذابیت ظاهری و سطح مقاومت، نشانگری از سلامت بدن نیز هستند. به عبارت دیگر، زیبایی وضعیت ظاهری مو به شرایط داخلی بدن و رژیم غذایی فرد وابسته است.
مفهوم ریزش مو به معنای افتادن غیرطبیعی موها است. ریزش مو و وجود شوره از علل اصلی مراجعه افراد به پزشک میباشد، اما ریزش روزانه صد تا دویست تار مو به دلیل شستشو و مسواک زدن، طبیعی است و نیازی به مراجعه به پزشک ندارد.
نوع دیگری از ریزش مو، شدید و گسترده است که به بیماریهای روانی و جسمانی مانند تب، زایمان، بیهوشی، افسردگی و استرس ناشی میشود. این نوع ریزش مو عمدتاً به مدتی ادامه دارد و پس از مدتی قابل برگشت است، بنابراین فرد نیازی به مراجعه به پزشک برای درمان آن ندارد.
البته ريزش مو و بيماريهاي پوست و مو ناشي از بيماريهاي داخلي، خوني و كليوي نیز به درمان نیاز دارد.
ريزش گسترده و طولانی مدت مو به دلیل ناراحتيهاي متابوليك مانند كمبود آهن و روي،مس و استفاده از برخي قرصهاي هوروموني و جلوگيري از باروري روی می دهد كه فرد بايد در اين موارد ابتدا به پزشك متخصص بيماريهاي داخلي و سپس به متخصص پوست و مو براي درمان تكميلي مراجعه كند.
ریزش مو، که میتواند ناشی از مشکلات ژنتیکی، مراقبت نادرست، بیماریهای قارچی و موهای زائد باشد، یکی از مهمترین و ضروریترین موضوعات برای مراجعه به پزشک است. تقریباً ۹۰ درصد از آسیبهای مو ناشی از عوامل بیرونی هستند و فرد بطور عمده به علت استفاده مکرر از مواد آرایشی مانند ژلها، رنگ مو، کشیدن مو، استفاده مکرر از سشوار و عدم رعایت بهداشت شخصی و تغذیه، در این مشکل دخیل است.
استفاده از آب گرم نیز میتواند به موجب ایجاد آسیبهایی به موها باشد. بنابراین، در هنگام استحمام، بهتر است از آب گرم به جای آب داغ استفاده کنیم؛ زیرا آب گرم به غدد چربی پوست سر آسیب میرساند و ممکن است سردردهای عصبی را تشدید کند.
برای خشک کردن مو، مناسب است از حوله و ماساژ استفاده کنیم. بهترین روش خشک کردن مو، نور خورشید است؛ زیرا علاوه بر خاصیت ضدعفونی کننده، دارای ویتامین D است و باعث فعال شدن پیازهای مو و تسریع در جریان خون به موها میشود.
به بانوان توصیه میشود که به دلیل کشیدگی پوست و آسیب به عصبهای چشم، از بستن بالای موهایشان خودداری کنند و برای کاهش خشکی و شورههای مو، قسمتی از موهای آسیب دیده را کوتاه کنند و هر شب با یک مقدار روغن زیتون، انتهای موهای سر خود را ماساژ دهند.