درمان جوش‌های صورت و آکنه

آکنه یا جوش یک اصطلاح وسیع و کلی است که انواع مختلفی از بیماری‌های پوستی را شامل می‌شود و چیزی فراتر از تنها چند دانه‌ی پوستی یا غرور جوانی است. آکنه و جوش ممکن است دارای شدت‌های مختلفی باشد و در هر فرد به شکل متفاوتی بروز کند. برای درمان موفقیت‌آمیز آکنه بسیار مهم است که نوع خاص آکنه‌ی شما به درستی تشخیص داده شود.

 

 آکنه چیست؟

---

آکنه به‌معنای برجسته شدن و بیرون زدن غدد سباسه‌ای عفونی یا ملتهب در پوست است. علما به این حالت آکنه ورلگاریس (Acne Vulgaris) می‌گویند که در واقع به جوش‌های صورت مربوط می‌شود. این جوش‌ها در اثر انسداد منافذ پوستی که فولیکول‌های مو در آن قرار دارند، به وجود می‌آیند. این انسداد به واسطه چربی (سبوم) پوست، باکتری‌ها و سلول‌های مرده‌ی پوستی رخ می‌دهد. این انسداد باعث تشکیل جوش سرسیاه می‌شود که مرحلهٔ اولیه تشکیل جوش است. جوش‌ها اغلب در مناطق صورت، کمر و قفسه سینه به دلیل اشباع شدن این مناطق از غدد سباسه (غدد تولید چربی) به وجود می‌آیند. البته، جوش‌ها ممکن است در دیگر مناطقی مانند باسن و ران نیز شکل بگیرند. وقتی سلول‌های پوست بازسازی می‌شوند، سلول‌های قدیمی می‌میرند. اگر این سلول‌های مرده روی سطح پوست تخلیه نشوند و با عرق و چربی پوست ترکیب شده و در منافذ پوستی برگردند، باعث عفونت و التهاب فولیکول‌های مو و تشکیل جوش می‌شوند.

منافذ پوستی ما به غدد تولید چربی متصل هستند که در لایهٔ زیرین پوست قرار دارند. این غدد، چربی به نام سبوم را ترشح می‌کنند. چربی به پوست شما لطافت و سلامتی می‌بخشد؛ اما تولید بیش از حد چربی باعث می‌شود که چربی‌ها با سلول‌های مرده‌ی پوست و باکتری‌ها ترکیب شده و منافذ پوستی را مسدود کنند. حتی پس از انسداد منافذ پوستی، غدد چربی همچنان به تولید سبوم ادامه می‌دهند، که این موضوع منجر به تشکیل جوش سرسیاه و در نهایت جوش برجسته و چرکی می‌شود.

علل

---

تغییرات هورمونی

جوش‌ صورت معمولاً در سال‌های نوجوانی و در دوره‌ی تغییرات هورمونی ناشی از بلوغ ایجاد می‌شود. با بالا رفتن میزان هورمون‌ها در بدن، خصوصاً هورمون تستوسترون، غدد چربی در پوست میزان بسیار بیشتری سبوم تولید می‌کنند که این موضوع مستقیماً باعث تشکیل جوش می‌شود. اما بلوغ، تنها زمانی نیست که بدن دستخوش تغییرات هورمونی می‌شود. زنان به طور مرتب دچار تغییرات هورمونی خصوصاً هورمون‌های استروژن و آندروژن می‌شوند. مردان نیز خصوصاً در دوره نوجوانی با نوسانات هورمونی روبه‌رو می‌شوند اما معمولاً این نوسانات با پا گذاشتن به دوره‌ی بزرگسالی از بین می‌رود.

عوامل ژنتیکی و ارثی

جوش صورت همچنین می‌تواند از عوامل ارثی و ژنتیکی نشات بگیرد. کودکانی که پدر و مادر آن‌ها هر دو دچار جوش و آکنه بوده‌اند، به احتمال بیشتری دچار این مشکل می‌شوند. هرچند جوش یک بیماری ژنتیکی نیست اما عوامل ژنتیکی بر آن تأثیر دارند. عوامل ژنتیکی تأثیر بسیار زیادی بر نحوه‌ی عملکرد سیستم ایمنی بدن دارند. برای مثال، در دو فرد که از یک عفونت باکتریایی کاملاً یکسان رنج می‌برند، عوامل ارثی و خانوادگی تأثیر زیادی بر بافت و ساختار پوست آن‌ها دارد و بنابراین ممکن است یکی دچار جوش و آکنه شده و دیگری نشود.

استرس

هرچند استرس نمی‌تواند مستقیماً باعث بروز آکنه شود اما می‌تواند در تشدید  جوش یا تحریک پوست برای ابتلا به جوش مؤثر باشد. زمانیکه شما استرس دارید، بدن شما کورتیزول و آندروژن ترشح می‌کند. زمانی که این هورمون‌ها دچار نوسان می‌شوند، پوست شما چربی بیشتری تولید می‌کند که این موضوع موجب بروز جوش یا تشدید جوش‌های قبلی می‌شود.

انواع آکنه

---

جوش سرسیاه

اگر سر جوش‌ها روی سطح پوست باز بماند به آن جوش سرسیاه گفته می‌شود. از آنجایی که سر جوش باز است، چربی داخل آن با هوای خارج اکسیده می‌شود و چربی‌ها سفت می‌شوند و با مخلوط شدن هوا با ملانین پوست، رنگ جوش تیره شده و به رنگ سیاه، قهوه‌ای یا خاکستری درمی‌آید.

جوش سرسفید

اگر سر جوش صورت باز نباشد و با یک لایه نازک پوست پوشیده باشد، سبوم و سلول‌های مرده‌ی پوست در زیر پوست تجمع پیدا می‌کنند و یک ماده‌ی سفت و ضخیمی در زیر پوست تشکیل می‌دهند که موجب برآمدگی پوست می‌شود. هرچند این جوش‌ها معمولاً عفونی نیستند اما ممکن است سلول‌های اطراف جوش باکتریایی شوند. جوش‌های سرسفید ممکن است در هر ناحیه‌ای از بدن ایجاد شوند اما در اغلب موارد روی صورت ایجاد می‌شوند.

جوش‌های نوک‌تیز یا کورک

کورک‌ها، جوش‌های ریز و برآمده‌ای هستند که داخل آن‌ها هیچ چرکی وجود ندارد و معمولاً از اولین آکنه‌های التهابی هستند که پوست دچار آن می‌شود. کورک‌ها هیچ منفذ قابل ‌رؤیتی ندارند و معمولاً رنگ آن‌ها قرمز بوده و پوست اطراف آن‌ها کمی متورم و ملتهب است. این جوش‌ها ممکن است به لمس حساس باشند.

ندول‌ها

ندول‌ها در مراحل پایانی تشکیل جوش صورت ایجاد می‌شوند و معمولاً در مواردی ایجاد می‌شوند که جوش‌های پوستی بسیار شدید هستند. ندول‌ها به صورت برآمدگی‌های بزرگ در زیر پوست هستند که بافت سفتی دارند و نسبت به لمس حساس هستند. ظاهر ندول‌ها مانند کورک است در حالی که ندول‌ها بسیار بزرگ‌تر و دردناک‌تر هستند.

کیست‌ها

جوش‌های کیستی یکی از شدیدترین نوع جوش‌هایی هستند که درمان آن نیز از همه مشکل‌تر می‌باشد. برخلاف جوش‌های سرسیاه و کورک‌ها این جوش‌ها در عمق پوست هستند و روی سطح پوست نمی‌آیند. کیست‌ها مشابه ندول‌ها هستند با این تفاوت که کیست‌ها دارای چرک هستند. کیست‌ها معمولاً بسیار دردناک بوده و نسبت به لمس حساس هستند. ظاهر کیست‌ها لزوماً شبیه به جوش نیست و ممکن است به شکل یک برآمدگی متورم و قرمز روی پوست باشند.

روش‌های درمان جوش صورت و آکنه

روزانه، پوست خود را با یک مایع شوینده ملایم و بدون صابون شستشو دهید. این مایع باید دارای میزان اسید و pH متعادل باشد و هیچ نوع الکل یا ماده ساینده‌ای نداشته باشد. برای مرطوب کردن پوست، از یک کرم استفاده کنید که بر روی آن نوشته شده است که غیر کمدوژنیک است. اصطلاح “غیر کمدوژنیک” به این معنا است که این کرم در آزمایش‌ها ثابت شده است که منافذ پوستی را مسدود نمی‌کند و باعث تشکیل جوش نمی‌شود. برخی از محصولات مراقبت از پوست که حاوی سالیسیلیک اسید و بنزوئیل پروکساید هستند، می‌توانند برای افرادی که با جوش‌های ملایم روبرو هستند، موثر باشند. این محصولات بدون نیاز به نسخه پزشک نیز در دسترس هستند.

آنتی‌بیوتیک‌ها

آنتی‌بیوتیک‌هایی که برای درمان جوش صورت به کار می‌روند به دو دسته تقسیم می‌شوند؛ آنتی‌بیوتیک‌های موضعی (زدن به پوست به طور مستقیم) و آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی (قرص و کپسول). هر دوی این داروها موجب کاهش باکتری‌های پوستی و التهاب می‌شوند. آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی معمولاً در صورتی تجویز می‌شوند که شدت جوش‌ها متوسط تا زیاد باشد. آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی ممکن است به صورت مستقل تجویز شوند یا همراه با درمان‌های موضعی دیگر به کار روند. در برخی مواقع، آنتی‌بیوتیک هم‌زمان با بنزویل پروکساید تجویز می‌شود.

رتینوئیدها

رتینوئید ترکیبی است که از ویتامین A به دست می‌آید. تأثیر زیاد رتیینوئید‌ها در درمان جوش صورت و جلوگیری از تشکیل جوش‌های جدید به اثبات رسیده است و بنابراین این ترکیب برای درمان و پیشگیری آکنه و جوش بسیار پرکاربرد و مؤثر است. رتینوئید به شکل پماد موضعی و قرص خوراکی تجویز می‌شود. همچنین می‌توان رتینوئید را در ترکیب با داروی بنزویل پروکساید (benzoyl peroxide) نیز مصرف نمود. قرص‌های ایزوترتینوئین یکی از موثرترین روش‌های درمان جوش‌های شدید و مقاوم به درمان هستند چرا که این قرص‌ها علت اصلی بروز جوش‌های کیستی را درمان می‌کنند. این قرص‌ها میزان تولید سبوم توسط غدد چربی را کاهش می‌دهند و میزان قرمزی و التهاب  ناشی از آکنه را کمتر می‌کنند. 

تزریق کورتیزون

کورتیزون دارویی است که التهاب را کاهش می‌دهد. التهاب عاملی است که موجب قرمزی، تورم درد جوش‌ها و کیست‌های پوست می‌شود و تزریق کورتیزون، تمامی این علائم را بهبود می‌دهد. این دارو آنتی‌بیوتیک نیست و بنابراین باکتری‌ها را از بین نمی‌برد. با وجود تزریق کورتیزون، تمامی داروهای دیگری که پزشک تجویز کرده است همچنان باید مصرف شوند. تزریق کورتیزون یک روش درمانی مستقل نیست و باید به طور ترکیبی با سایر روش‌های درمانی به کار گرفته شود.

لیزر

استفاده از لیزر فراکشنال می‌تواند در درمان جوش صورت بسیار موثر باشد. یکی از مزایای اصلی لیزر درمانی این است که تأثیرات آن بسیار دقیق و هدفمند است. طبق وسعت ناحیه‌ای که باید تحت درمان قرار گیرد، جلسه‌ی درمانی معمولاً تا 20 دقیقه طول می‌کشد. اغلب بیماران احساس راحتی و بی‌دردی در طول انجام لیزردرمانی می‌کنند، اما برخی از بیماران اعلام کرده‌اند که انجام لیزر برای آن‌ها تا حدی ناراحت کننده بوده و پوست آن‌ها در 24 ساعت اول پس از درمان قرمز، متورم و حساس به لمس می‌باشد. با این حال، این عوارض جانبی بسیار ضعیف هستند و تأثیر چندانی بر روی انجام کارهای روزمره شما ندارند. بنابراین شما می‌توانید بلافاصله پس از جلسه‌ی درمانی به فعالیت‌های روزانه خود ادامه دهید.

 روش‌های درمان جای جوش 

---

در برخی از موارد جای جوش به مرور زمان از بین می‌رود و محو می‌شود اما در برخی موارد دیگر جای جوش با گذشت زمان خوب نمی‌شود و حتی در مواردی بدتر نیز می‌شود. هرچند می‌توان برخی از این جای جوش‌ها را با آرایش یا کرم پوشاند اما در هر حال آن‌ها همیشه روی پوست هستند و درست مانند جوش‌ها قبلی شما را آزار می‌دهند.

جای جوش‌ها انواع مختلفی دارند و هر یک به روش درمانی متفاوتی نیاز دارند. برخی از روش‌های درمان جای جوش عبارتند از:  لیزردرمانی، تزریق ژل، استفاده از استروئید  و در موارد بسیار شدید، انجام جراحی.

روش لیزردرمانی روش نوینی است که امروزه جایگزین بسیاری از روش‌های قدیمی لایه‌برداری پوست مانند پیلینگ شیمیایی و میکرودرم‌ ابریژن  شده است. همانطور که گفته شد هر نوع جای جوش به درمان متفاوتی نیاز دارد بنابراین لازم است در این مورد با پزشک خود مشورت کنید تا بهترین روش درمانی را به شما پیشنهاد دهد.