اگزما یک لغت جامع و در بر گیرنده‌ی تعدادی از بیماری‌های پوستی است که باعث ایجاد دانه‌های قرمز و خارش می‌شوند. افرادی که به اگزما مبتلا هستند، بثورات پوستی با خارش شدید دارند که با گذر زمان از بین می‌روند. این بثورات ممکن است در هر قسمتی از بدن ایجاد شوند، اما بیشتر در گردن، مچ‌ دست‌ها، مچ پاها، دست‌ها و درون زانوها و آرنج‌ها وجود دارند. در نوزادان و كودكان مبتلا به اگزما معمولا بثورات روی صورت و پوست سرشان ایجاد مي‌شوند. اگزما مسری نیست و معمولا به خودی خود خطرناک نیست. با این حال، خارش شدید باعث می‌شود که بسیار ناراحت کننده باشد. خاراندن دانه‌ها تنها التهاب را افزایش داده و عوارضی مانند عفونت‌های پوستی ایجاد می‌کند. با گذشت زمان، خاراندن باعث ایجاد لکه‌های ضخیم و بی رنگ بر روی پوست می‌ شود، وضعیتی که نورودرمتیس نامیده می شود. در موارد نادر، اگزمای شدید صورت می‌تواند باعث آسیب دائمی چشم شود. درمان زودهنگام اگزما و مراقبت از پوست برای جلوگیری از ایجاد این مشکلات ضروری است.

علل

هیچکس دقیقا نمی‌داند که عامل درماتیت اتوپیک چیست، اما نتایج تحقیقات نشان می‌دهند که حساسیت‌های ارثی پوست و سیستم ایمنی در ابتلا به این بیماری موثرند. برخی از متخصصین معتقدند که بیماری اگزما پوستی در اثر شرایط آلرژی زا (اتوپیک) مانند تب یونجه (زکام بهاره) و آسم به وجود می‌آید. حدود نیمی از افرادی که به بیماری اگزما پوستی مبتلا هستند در نهایت یکی از این دو را دارند و در اکثر آنها یکی از اعضای نزدیک خانواده‌شان نیز این حساسیت را دارند. معمولا محرک‌های خاصی باعث تشدید بیماری اگزما پوستی می‌شوند که این محرک‌ها از فردی به فرد دیگر متفاوت هستند. بسیاری از مواد موجود در محیط (که محرک نامیده می‌شوند) می‌توانند باعث ایجاد دانه‌ها در افراد مستعد شوند. این مواد شامل مواد زیر هستند:

1. صابون‌ها و شوینده‌های لباس
2. دود سیگار
3. محصولات تمیز کننده
4. دود و آلودگی‌های محیطی
5. گرد و غبار یا شن و ماسه
6. پارچه‌های خشن (مثل پشم)
7. غذاهای اسیدی (مثل آبمیوه)
8. محصولات مراقبت کننده از پوست (مخصوصا محصولاتی که دارای الکل یا رایحه‌های خاصی هستند.)

دیگر عوامل محرک شامل موارد زیر هستند:

1. استرس
2. تغییرات هورمونی
3. خشکی پوست
4. عرق کردن
5. آب و هوای گرم
6. رطوبت شدید (هم بالا و هم پایین)

علائم 

دانه‌های اگزما از فردی به فرد دیگر متفاوت است و حتی ممکن است ظاهر آنها در قسمت‌های مختلف بدن یک فرد نیز متفاوت باشد. علائم رایج این بیماری شامل موارد زیر است:

1. تکه‌هایی از پوست که رنگ آن به قرمز یا قهوه‌ای مایل به خاکستری تغییر یافته است. ممکن است دانه‌ها نیز بطور ناگهانی ظاهر شوند.
2. خارش، که ممکن است مخصوصا شب‌ها بسیار شدید باشد.
3. برآمدگی‌های کوچک که ممکن است ترشحاتی نیز داشته باشند یا بیش از حد پوسته پوسته شوند.
4. تکه‌هایی از پوست زبر و ضخیم و چرمی شکل.
5. خراش‌ها یا نقاط حساسی که در اثر خاراندن ایجاد شده‌اند.

معمولا در هنگام تشدید بیماری، درماتیت اتوپیک مجددا عود می‌کند و دوره‌هایی بدون هیچگونه علامت و نشانه‌ای از بیماری در بین این دوره‌های عود کردن وجود دارد. این دوران بهبودی ممکن است هفته‌ها، ماه‌ها و یا سال‌ها ادامه یابد.

تشخیص

اگر متوجه موارد زیر شدید به پزشک مراجعه کنید:

1. برای اولین بار علائم بیماری اگزما پوستی را مشاهده کردید.
2. شرایط ایجاد شده در انجام فعالیت‌های معمول روزمره شما اختلال ایجاد کرد.
3. در خوابیدن مشکل دارید.
4. دانه‌ها دردناک هستند.

اگزما معمولا از طریق بررسی سوابق پزشکی و انجام معاینات فیزیکی تشخیص داده می‌شود. هیچ آزمایشی وجود ندارد که قاطعانه وجود بیماری را اثبات کند. گاهی از آزمایش‌های آلرژی (آزمایش خون و آزمایش خراشی) برای تشخیص عامل محرک نهانی استفاده می‌شود.

درمان اگزما

درمان‌ اگزمای آتوپیک به کاهش علائم بیماری کمک می‌کند. هیچ درمانی برای این بیماری نیست اما در بسیاری از کودکان با افزایش سن علائم بیماری به طور طبیعی کاهش پیدا می‌کنند.

داروهای آرامبخش

داروهای آرامبخش داروهای مرطوب کننده‌ای هستند که روی پوست استفاده می‌شوند تا کاهش آب در آن قسمت را جبران کرده و آن را با یک لایه محافظ بپوشانند. آنها اغلب برای کمک به رفع خشکی یا ناهمواری‌های پوستی مانند اگزمای اتوپیک استفاده می‌شوند. این داروها علاوه بر اینکه خشکی پوست را کاهش می‌دهند، تاثیر ضد التهابی ملایمی نیز داشته و میتوانند تعداد دوره‌های تشدید بیماری را کاهش دهند.

حمام کردن

موثرترین روش برای درمان پوست خشک این است که با استفاده از حمام و مرطوب کننده‌های مناسب، رطوبت مورد نیاز برای پوست فراهم شود. به یک حمام گرم بروید یا یک دوش بگیرید و بلافاصله پس از آن (در طول سه دقیقه) از مرطوب کننده بر روی پوست استفاده کنید. با افزودن سرکه، نمک، آرد جو دوسر، جوش شیرین یا سفید کننده به آب حمام میتوانید علائم بیماری را کاهش دهید.

محصولات بدون نسخه (OTC)

محصولات بدون نسخه(OTC)، داروها و محصولاتی هستند که بدون تجویز پزشک می‌توانید آنها را تهیه کنید.‌‌‌ برخی از داروهای بدون نسخه که برای درمان اگزما پوستی استفاده می‌شوند باعث افزایش رطوبت پوست می‌شوند، برخی دیگر برای کاهش علائم پوستی مانند دانه‌ها، قرمزی و خارش استفاده شده، و برخی برای تمیز کردن و محافظت از پوست در برابر عفونت به کار می‌روند.

کورتیکواستروئیدهای موضعی

اگر پوستتان دردناک و ملتهب است، پزشک برایتان کورتیکواستروئید موضعی تجویز می‌کند که باید آن را مستقیما روی پوست استفاده کنید. این دارو درعرض چند روز باعث کاهش التهاب می‌گردد.
با توجه به شدت اگزمای اتوپیک و محل آسیب دیده‌ی پوست ممکن است کورتیکواستروئید موضعی با قدرت درمان مختلف تجویز شود. آنها شامل موارد زیر هستند:

1. بسیار ملایم (مانند هیدروکورتیزون)
2. متوسط (مانند کبالتسون بوتیرات)
3. قویتر (مانند مومتازون)

اگر باید از داروی کورتیکواستروئید استفاده کنید، به طور منظم به پزشک مراجعه کنید تا بررسی کند که آیا این دارو و مقدار مورد استفاده از آن صحیح و موثر بوده است یا خیر.

آنتی هیستامین‌ها 

آنتی هیستامین‌ها داروهایی هستند که تاثیر موادی به نام هیستامین که در خون وجود دارند را خنثی می‌کنند. این داروها می‌توانند باعث کاهش خارش در اگزمای اتوپیک شوند. همچنین ممکن است این داروها آرامبخش بوده و باعث خواب‌آلودگی شوند، یا آرامبخش نباشند. اگر خارش شدید دارید، ممکن است پزشک آنتی هیستامینی که آرامبخش نباشد برایتان تجویز کند. اگر خارش‌های زمان تشدید بیماری بر خواب شما تاثیر می‌گذارند، پزشک توصیه می‌کند که از آنتی هیستامین‌های آرامبخش استفاده کنید. آنتی هیستامین‌های آرامبخش باعث ایجاد خواب آلودگی در روزهای بعد شده و بنابراین روش خوبی است که مدرسه‌ی کودک شما متوجه شود که آنها مانند همیشه هوشیار نیستند.

نوردرمانی 

در نوردرمانی از یک دستگاه خاص برای انتشار نور ماوراء بنفش بی (UVB) بر روی پوست استفاده می‌شود. این نور به کاهش التهاب و خارش و افزایش تولید ویتامین D و سیستم‌های ضد باکتریایی در پوست کمک می‌کند. در هنگام مراجعه برای نوردرمانی باید از یک روغن مرطوب کننده بر روی پوست استفاده کرده و بدون لباس و فقط با لباس زیر و عینک محافظ در کابین بایستید. سپس دستگاه برای مدت کوتاهی فعال شده و تمام بدن یا فقط قسمتی که در معرض آن است را درمان خواهد کرد. پاسخ‌های بدن شما با دقت ثبت شده و در هر جلسه درمان اگزما نور کم کم افزایش می‌یابد. پس از چندماه درمان اگزما، تعداد دفعات مراجعه به یک یا دو مرتبه در هفته کاهش می‌یابد. اگر شرایط رو به بهبودی باشد، نوردرمانی برای مدتی متوقف شده و بررسی می‌شود که آیا اگزما پوستی در حال بهبودی است یا خیر. اگر درمان اگزما موفقیت آمیز بود، برخی از بیماران دوباره نور درمانی را شروع می‌کنند یا ممکن است فقط یک یا دو مرتبه در هفته مراجعه کنند تا پیشرفتشان ادامه یابد. هنگامی که پاسخ بدن به این درمان اگزما مثبت باشد، پیشرفت مانند برخی از درمان‌های دیگر، سریع نخواهد بود. معمولا به یک تا دو ماه درمان اگزما مداوم نیاز است تا پیشرفت قابل مشاهده باشد.

پیشگیری  

 به دلیل اینکه درماتیت آتوپیک احتمالا یک شرایط ژنتیکی است، هیچ روشی برای جلوگیری از آن نیست. اما اگر به اگزما پوستی مبتلا هستید، مراحل زیر را انجام دهید تا مانع ایجاد عواض جانبی و دوره‌های تشدید بیماری گردد:

1. همیشه از پوست خود مراقبت کنید. بطور منظم از یک مرطوب کننده با پایه‌ی روغن (مانند وازلین) بر روی پوست استفاده کنید تا خشکی پوست را کاهش داده و مانع ترک خوردن پوست شود.
2. در هنگام حمام از آب گرم و صابون ملایم استفاده کرده و پوست را به آرامی تمیز کنید.
3. از علائم عفونت پوست آگاهی داشته و اگر این علائم را مشاهده کردید در جستجوی درمان مناسب باشید.
4. روش‌های مثبت مدیریت استرس را تمرین کنید. مدیریت زمان، تمرینات ذهنی- بدنی و صحبت کردن با یک دوست همه راه های مثبت برای مقابله با احساسات است. یک مشاور یا روانشناس خوب نیز می‌تواند مفید کند.
5. روش‌هایی برای کاهش خاراندن پیدا کنید. بعضی از مردم وقتی که دست آنها به فعالیت دیگری مشغول است یا زمانی که در حضور دیگران هستند، کمتر پوست خود را میخارانند.
6. از مواد آرایشی و کرم‌های ضد آفتاب که برای پوست‌های حساس ساخته شده‌اند استفاده کنید.